آیا دندان درآوردن نوزاد باعث اسهال می‌شود؟

دندان درآوردن نوزاد مرحله‌ای مهم است که اغلب با علائم قابل مشاهده‌ای مانند بی‌قراری، آبریزش شدید و لثه‌های متورم همراه است. در همین دوره، بسیاری از والدین متوجه تغییر در مدفوع نوزاد خود می‌شوند تا جایی که این سؤال به یکی از بحث‌برانگیزترین و پرتکرارترین ابهامات دوران نوزادی تبدیل شده است: آیا دندان درآوردن باعث اسهال در نوزاد می‌شود؟

اینکه این دو پدیده اغلب با هم رخ می‌دهند، تصادفی است یا نشانه‌ی یک ارتباط مستقیم پزشکی؟ در این مقاله، ما به شایعات پایان می‌دهیم و این ارتباط را بررسی می‌کنیم. همچنین، به شما خواهیم گفت که چه زمانی اسهال طبیعی است و چه زمانی باید آن را جدی بگیرید و با پزشک تماس بگیرید.

خلاصه:

• دندان درآوردن به طور مستقیم باعث اسهال نمی‌شود، بلکه همزمانی این دو پدیده بیشتر ناشی از تغییرات رژیم غذایی و ضعف سیستم ایمنی نوزاد است.
• افزایش مصرف مایعات و بلع بزاق بیشتر در دوران دندان درآوردن ممکن است باعث شل شدن موقت مدفوع شود، اما این حالت با اسهال واقعی تفاوت دارد.
• اسهال نوزاد خود را در دوران دندان درآوردن جدی بگیرید و در صورت ادامه‌دار بودن یا همراهی با تب بالا حتماً باید به پزشک مراجعه نمایید.

آیا دندان درآوردن نوزاد باعث اسهال می‌شود؟

پاسخ صریح و قاطع بر اساس نظر متخصصان اطفال و دندانپزشکان خیر است. با وجود اینکه بسیاری از والدین به تجربه شخصی باور دارند که دندان درآوردن مستقیماً باعث اسهال می‌شود، نهادهای مرتبط (مانند آکادمی اطفال آمریکا) و داده‌های علمی تأیید می‌کنند که خود فرآیند رویش دندان دلیل بروز اسهال نیست.

پس چرا این ارتباط همچنان یک باور رایج است؟ دلیل آن این است که اسهال و دندان درآوردن اغلب به‌صورت اتفاقی و همزمان رخ می‌دهند.

مطالب مرتبط: چطور بفهمیم نوزاد در حال دندان درآوردن است؟

سه دلیل اصلی برای همزمانی دندان درآوردن و اسهال

ظهور همزمان دندان درآوردن و تغییرات دستگاه گوارش در نوزاد به دلایل غیرمستقیم رخ می‌دهد:

۱. تداخل با رژیم غذایی و دستگاه گوارش حساس

دندان درآوردن معمولاً در حدود ۶ ماهگی شروع می‌شود. بسیاری از والدین دقیقاً در همین زمان اقدام به معرفی غذاهای جامد و کمکی به نوزاد می‌کنند. دستگاه گوارش حساس نوزاد برای عادت کردن به این غذاهای جدید نیاز به زمان دارد و این تغییر ناگهانی در رژیم غذایی می‌تواند به تغییر بافت مدفوع و در برخی موارد ایجاد اسهال منجر شود.

۲. ضعف ایمنی و تماس با آلودگی

در حدود ۶ ماهگی نوزادان شروع به از دست دادن آنتی‌بادی‌هایی می‌کنند که از مادر هنگام تولد دریافت کرده‌اند. در همین حال، نوزاد برای تسکین درد لثه به شدت تمایل پیدا می‌کند که هر شیء را گاز بگیرد و بجود.

این عادت که معمولاً با بهداشت کامل همراه نیست باعث می‌شود نوزاد در معرض عفونت‌ها و باکتری‌های مختلف قرار گیرد. در واقع، این عفونت‌های ناشی از آلودگی و نه خود دندان هستند که باعث بروز اسهال می‌شوند.

۳. افزایش مصرف مایعات و مدفوع شل

اگرچه دندان درآوردن باعث اسهال واقعی نمی‌شود اما ممکن است باعث شل شدن مدفوع شود. هنگامی که لثه‌ها دردناک هستند، نوزاد ممکن است برای تسکین خود بیشتر شیر بنوشد یا مک بزند. این افزایش ناگهانی در مصرف مایعات می‌تواند منجر به شل شدن موقت بافت مدفوع شود که نباید با اسهال جدی اشتباه گرفته شود.

مطالب مرتبط: راهنمای کامل ترتیب درآوردن دندان نوزاد

مدیریت اسهال نوزاد در دوران دندان درآوردن

اگرچه دندان درآوردن به طور مستقیم باعث اسهال نمی‌شود، اما همانطور که گفته شد، همزمانی این دو وضعیت بسیار رایج است و اسهال می‌تواند ناراحتی نوزاد را چندین برابر کند. معمولاً اسهال خفیف در این دوره ظرف چند روز خود به خود برطرف می‌شود.

در اینجا دو اقدام بسیار مهم را توضیح می‌دهیم که باید برای مدیریت اسهال نوزاد در دوران دندان درآوردن انجام دهید.

۱. افزایش مایعات و اصلاح رژیم غذایی

از آنجایی که اسهال باعث از دست دادن مایعات حیاتی بدن می‌شود، اولین هدف شما باید جلوگیری از کم‌آبی باشد. برای جلوگیری از این مورد، نکات زیر را رعایت کنید:

• مصرف شیر مادر یا شیر خشک را افزایش دهید. این مایعات بهترین منابع هیدراتاسیون و مواد مغذی برای کودک هستند.
• مطمئن شوید که کودک به اندازه کافی مایعات می‌نوشد. اگر کودک بالای ۶ ماه است، می‌توانید از آب برنج یا آب خنک نیز استفاده کنید.
• از پوره‌هایی استفاده کنید که به سفت شدن مدفوع کمک می‌کنند مانند موز، هویج و سیب‌زمینی.
• اگر کودک آبمیوه یا شیر گاو می‌نوشد، این نوشیدنی‌ها را به طور موقت از رژیم غذایی حذف کنید و ببینید آیا علائم اسهال بهبود می‌یابند یا خیر. پس از بهبودی، می‌توانید مصرف آن‌ها را دوباره از سر بگیرید.

۲. بهبود بهداشت محیط

یادتان باشد که اصلی‌ترین دلیل اسهال در این دوره باکتری‌ها و انگل‌هایی هستند که نوزاد هنگام جویدن اشیاء آلوده وارد دهان خود می‌کند. در این دوران محیط اطراف نوزاد، از جمله اسباب‌بازی‌ها، حلقه‌های دندانگیر و کف زمین را به طور مکرر و کامل ضدعفونی کنید. هدف این است که از ورود میکروب‌ها به دهان نوزاد که لثه‌هایش در حال التهاب و تحریک هستند جلوگیری شود.

اسهال ناشی از دندان درآوردن چقدر طول می‌کشد؟

درست است که اسهال یک علامت مستقیم دندان درآوردن نیست (بلکه ناشی از عفونت‌های همزمان یا تغییرات رژیم غذایی است)، اما اگر نوزاد شما در این دوره دچار اسهال شد، مهم است که بدانید چقدر طول می‌کشد و چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی باشید.

اگر اسهال نوزاد شما خفیف است (مدفوع کمی شل‌تر از حد معمول)، معمولاً نیازی به درمان تخصصی ندارد:

• زمان بهبودی: اسهال خفیفی که به طور اتفاقی با دندان درآوردن همراه می‌شود، غالباً ظرف ۳ تا ۵ روز خود به خود برطرف می‌شود.
• حداکثر زمان: در موارد نادر این وضعیت ممکن است تا یک هفته نیز ادامه یابد.

در طول این مدت، تنها کاری که باید انجام دهید این است که مطمئن شوید کودک شما آب کافی می‌نوشد و ناحیه پوشک او را برای جلوگیری از تحریک پوستی ناشی از اسهال کاملاً خشک و تمیز نگه دارید. با این حال، باید توجه داشت که اسهال حتی اگر کوتاه‌مدت و خفیف باشد، نباید نادیده گرفته شود و در ادامه به اهمیت جدی گرفتن اسهال و دلایل آن خواهیم پرداخت.

هشدار جدی: اسهال را جدی بگیرید!

یکی از بزرگترین نگرانی‌های متخصصان این است که والدین به دلیل باور غلط مبنی بر اینکه اسهال به دلیل دندان درآوردن است و خطری ندارد آن را نادیده بگیرند. پزشکان تأکید می‌کنند که اسهال، چه به دلیل دندان درآوردن باشد و چه نباشد، یک وضعیت جدی است و می‌تواند منجر به کم‌آبی (Dehydration) خطرناک در کودک شود.

اگر نوزاد شما دچار اسهال شدید یا تب بالا شد (بیش از ۳۸ درجه) احتمالاً یک عفونت یا بیماری دیگر در حال وقوع است. در چنین مواردی، نوزاد شما به سرعت نیاز به مراقبت پزشکی دارد. دندان درآوردن فقط علائم جزئی مانند افزایش آبریزش دهان، قرمزی لثه و کمی بی‌قراری را به همراه دارد؛ هر علامت شدیدتری مانند تب بالا یا اسهال مداوم نیاز به مشورت با پزشک متخصص اطفال دارد.

سخن پایانی

اگرچه خیلی‌ها اسهال را مرتبط با دندان درآوردن می‌دانند، اما شواهد نشان می‌دهند این ارتباط مستقیم نیست. مدفوع نرم‌تر یا افزایش میزان دفع می‌تواند ناشی از بلعیدن بیشتر بزاق یا عوامل دیگر در این دوره حساس باشد، نه خود دندان درآوردن.

در حقیقت، اسهال یک علامت هشدار دهنده است که نیاز به توجه و مراقبت دارد و نباید سرسری گرفته شود. بهترین کار این است که والدین هوشیار باشند، بهداشت را رعایت کنند و در صورت بروز علائم غیرطبیعی برای معاینه و درمان به پزشک مراجعه نمایند.