چطور بفهمیم نوزاد در حال دندان درآوردن است؟

دندان درآوردن یکی از مراحل مهم و چالش‌برانگیز رشد نوزاد است که معمولاً از حدود ۶ ماهگی آغاز می‌شود. این فرآیند با بیرون زدن اولین دندان‌ها از لثه همراه است و معمولاً چند ماه یا حتی چند سال به طول می‌انجامد. در این مقاله، شما را با علائم دندان درآوردن نوزاد آشنا می‌کنیم تا بهتر بتوانید در این دوران حساس نوزاد خود را آرام کنید و مراقبت‌های لازم را فراهم آورید.

خلاصه:

• اکثریت نوزادان حدود ۶ ماهگی دندان درمی‌آورند و علائم حاد (مانند گریه و تورم لثه) معمولاً ۳ تا ۵ روز قبل از بیرون آمدن هر دندان آغاز می‌شود.
• افزایش شدید آبریزش دهان، میل شدید به جویدن هر شیء و مالیدن گوش و گونه از شایع‌ترین نشانه‌های دندان درآوردن هستند.
• برای کاهش درد، از دندانگیرهای خنک و ماساژ ملایم لثه استفاده کنید؛ و حتماً به یاد داشته باشید که تب بالا (بیشتر از ۳۸ درجه) یا اسهال علامت دندان درآوردن نیستند و باید به پزشک مراجعه شود.

نوزادان معمولاً چه زمانی شروع به دندان درآوردن می‌کنند؟

پاسخ ساده این است که هیچ برنامه زمانی ثابتی وجود ندارد. هر نوزادی مسیر رشد خود را دنبال می‌کند. اکثریت قریب به اتفاق نوزادان در حدود ۶ ماهگی اولین نشانه‌های دندان درآوردن را نشان می‌دهند و اولین دندان‌هایشان ظاهر می‌شود.

برخی از نوزادان ممکن است خیلی زود شروع کنند و علائم دندان درآوردن را قبل از ۴ ماهگی از خود نشان دهند. در موارد بسیار نادر، برخی نوزادان حتی با یک یا دو دندان به دنیا می‌آیند که به آن دندان‌های نوزادی (Natal Teeth) می‌گویند.

اگر نوزاد شما تا ۱۲ ماهگی (یک سالگی) یا حتی کمی دیرتر اولین دندان خود را در نیاورده باشد، کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد.

مطالب مرتبط: هفت روش ایجاد انگیزه‌ مسواک زدن در کودکان

علائم دندان درآوردن: چگونه بفهمیم نوزاد در حال دندان درآوردن است؟

شدت و ترکیب علائم در هر نوزادی فرق می‌کند. در اینجا شایع‌ترین نشانه‌هایی را که باید به دنبال آن‌ها باشید توضیح می‌دهیم. هنگامی که دندان در حال حرکت به سمت بالا برای شکافتن لثه است، این علائم هشداردهنده را مشاهده خواهید کرد:

• لثه‌های متورم و قرمز: لثه‌ها ممکن است در ناحیه‌ای که دندان قرار است ظاهر شود حساس، کمی متورم و قرمز رنگ به نظر برسند. اگر با ملایمت انگشت تمیز خود را روی لثه‌ها بکشید، ممکن است توده‌های سفت و سختی را درست در زیر لثه احساس کنید. این همان نوک دندان جدید است که در حال بالا آمدن است.
• بی‌قراری و گریه: کودک اغلب بی‌قرار است، بیشتر از حد معمول غر می‌زند یا به دلیل درد مبهم در فک گریه می‌کند به خصوص در طول شب.
• ترشح شدید بزاق: افزایش آبریزش دهان برای دندان درآوردن بسیار رایج است و گاهی به حدی زیاد است که می‌تواند باعث ایجاد بثورات قرمز رنگ یا جوش در اطراف دهان چانه و گردن شود.
• میل به جویدن و گاز گرفتن: نوزاد سعی می‌کند هر چیزی (اسباب‌بازی، دست، یا انگشتان شما) را گاز بگیرد یا بجود.
• کاهش موقت تمایل به غذاهای جامد: اگر نوزاد شما از قبل غذاهای کمکی و جامد را شروع کرده است، ممکن است در روزهای منتهی به درآمدن دندان جدید شاهد تغییراتی در اشتهای او باشید. در واقع، جویدن غذاهای جامد فشار مضاعفی بر لثه‌های دردناک وارد می‌کند که باعث می‌شود کودک نسبت به خوردن آن‌ها بی‌علاقه شود.
• مالش گوش و گونه: نوزاد ممکن است گوش یا گونه‌های خود را بمالد یا بکشد. این به دلیل درد ارجاعی است؛ چون عصب لثه به عصب گوش و فک متصل است، درد در این نواحی نیز حس می‌شود.
• تغییر در الگوهای روتین: ممکن است متوجه تغییر در الگوی خواب یا غذا خوردن کودک شوید؛ برای مثال، زودتر از خواب بیدار شود یا تمایل کمتری به شیر خوردن (به دلیل فشار مکیدن بر لثه) نشان دهد.
• تب خفیف طبیعی: افزایش دمای بدن در حدود ۳۸ یکی دیگر از نشانه‌های احتمالی دندان درآوردن است که به دلیل واکنش التهابی بدن به حرکت دندان در لثه رخ می‌دهد. اما بسیار مهم است که بدانید تب بالا (بیشتر از ۳۸ درجه) یا وجود اسهال علامت دندان درآوردن نیستند و نشانه یک بیماری یا عفونت دیگر هستند.

علائم دندان درآوردن چقدر طول می‌کشد؟

وقتی صحبت از دندان درآوردن نوزاد می‌شود، سوال اصلی که پیش می آید این است که این وضعیت چقدر طول می‌کشد؟ ناراحتی اصلی و شدید نوزاد که نیاز به تسکین دارد، معمولاً موقتی است.

علائم شدید (مانند گریه، آبریزش دهان، قرمزی لثه) معمولاً حدود ۳ تا ۵ روز قبل از اینکه نوک دندان لثه را بشکافد آغاز می‌شوند. این ناراحتی ممکن است تا چند روز بعد از بیرون آمدن دندان از لثه ادامه یابد و سپس به تدریج کاهش پیدا کند.

برای برخی نوزادان این دوره حاد ممکن است طولانی‌تر شده و در موارد نادر تا دو یا سه هفته نیز کشیده شود؛ به خصوص اگر چند دندان به طور همزمان آماده بیرون آمدن باشند. اگرچه این دوره می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما معمولاً بیش از یک هفته طول نمی‌کشد.

این نکته مهم را به یاد داشته باشید که دندان درآوردن یک فرآیند طولانی و متناوب است. کل این فرآیند، یعنی از لحظه درآمدن اولین دندان شیری تا آخرین دندان (معمولاً دندان آسیاب دوم)، ممکن است تا سه سال طول بکشد.

مطالب مرتبط: روش‌های مؤثر پیشگیری و درمان بثورات پوشک

روش‌های مؤثر برای تسکین درد دندان درآوردن در نوزاد

حالا که با نشانه‌های دندان درآوردن نوزاد آشنا شدیم، وقت آن است که روش‌های ساده و مؤثری را یاد بگیریم تا این دوره حساس را برای دلبندمان آرام‌تر و دلپذیرتر کنیم. در واقع، هدف اصلی کاهش درد و التهاب لثه‌ها و هدایت توجه نوزاد به چیزهای دیگر است تا ناراحتی این مرحله سخت را کمتر احساس کند.

۱. تسکین‌دهنده سرما و فشار

فشار ملایم روی لثه‌ها و دمای پایین مؤثرترین راه برای آرام کردن التهاب هستند.

• ماساژ تسکین‌دهنده: انگشت خود را کاملاً بشویید و لثه‌های دردناک نوزاد را به آرامی و با فشار ملایم ماساژ دهید. این فشار می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
• هیدراتاسیون با آب سرد: به نوزاد (در صورت شروع غذاهای کمکی) آب سرد برای نوشیدن بدهید. این کار نه تنها او را هیدراته نگه می‌دارد، بلکه سرمای آب می‌تواند لثه‌های ملتهب را آرام کند.

۲. استفاده از غذاها به عنوان دندانگیر طبیعی

برای نوزادانی که شش ماهه یا بزرگ‌تر هستند و غذاهای جامد را شروع کرده‌اند، می‌توانید غذاهای مناسب و ایمن را برای جویدن امتحان کنید.

• خوراکی‌های جویدنی سالم: تکه‌های بزرگ و سفت هویج یا سیب سرد، یا نان سوخاری محکم می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند. بافت محکم به نوزاد اجازه می‌دهد فشار مورد نیاز را روی لثه‌ها وارد کند.
• هشدار: هنگام استفاده از هرگونه غذا برای جویدن همیشه کنار نوزاد بمانید. تکه‌هایی که نوزاد ممکن است جدا کند، خطر خفگی دارند. غذاها باید به اندازه‌ای بزرگ باشند که نتواند آن‌ها را ببلعد.

۳. تسکین درد و حواس‌پرتی

زمانی که درد باعث بی‌قراری شدید می‌شود، به خصوص در شب، می‌توانید با مشورت پزشک از مسکن‌های ملایم بدون قند (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن مخصوص نوزاد) استفاده کنید. هرگز دوز دارو را بدون دستور پزشک افزایش ندهید.

مطالب مرتبط: اولین دندان نوزاد از کجا در می‌آید؟

سخن پایانی

دندان درآوردن یک مرحله طبیعی اما غالباً ناراحت‌کننده برای نوزادان است که با علائم مشخصی همراه است مثل تورم لثه، افزایش بزاق، جویدن اشیاء و بی‌قراری. با شناخت این نشانه‌ها و مراقبت‌های مناسب می‌توانید دوران دندان درآوردن را برای کودک خود آسان‌تر کنید. فراموش نکنید که در صورت مشاهده علائم غیر معمول حتماً باید با پزشک مشورت کنید.